Ô nhiễm bụi mịn (PM2.5–PM10) đang là thách thức lớn đối với nhiều đô thị tại Việt Nam. Trong khi các xe quét rác truyền thống chỉ xử lý được rác thô và bụi lớn, bụi siêu mịn vẫn tiếp tục lơ lửng và gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Để giải quyết bài toán này, các xe quét rác thế hệ mới đã tích hợp công nghệ lọc bụi siêu mịn, giúp hạn chế tối đa việc tái phát tán bụi trong quá trình vận hành. Đây cũng là xu hướng được nhiều thành phố xanh trên thế giới ưu tiên triển khai.
Hai vấn đề lớn của xe quét rác truyền thống
- Tái phát tán bụi (Re-emission): Chổi quay tốc độ cao + luồng khí hút mạnh → bụi mịn bay ngược ra ngoài.
- Bộ lọc thô chỉ giữ được bụi >10 micromet. Trong khi đó, bụi PM2.5 mới là tác nhân gây hại phổi – tim mạch.
Điều này khiến hiệu quả làm sạch chỉ đạt 60–70%, và môi trường quanh xe vẫn có nhiều bụi lơ lửng.
Công nghệ lọc bụi siêu mịn – giải pháp của xe quét rác hiện đại
Các hãng sản xuất xe quét hàng đầu trên thế giới đang tích hợp 3 nhóm công nghệ chính:
1. Bộ lọc HEPA H13/H14 – giữ 99.95% bụi PM2.5
Bộ lọc HEPA cấp H13/H14 dùng sợi thủy tinh siêu mịn, giữ lại: bụi PM2.5, phấn hoa, sợi vải mịn, bụi siêu mịn 0.3 micron...
Ưu điểm:
- Hiệu suất lọc cao nhất hiện nay
- Không tái thổi bụi
- Giữ ổn định trong thời gian dài
Đây là tiêu chuẩn đang được áp dụng tại châu Âu cho xe quét đô thị cấp cao.
2. Công nghệ Cyclone – tách bụi thô trước khi vào HEPA
Luồng khí tạo xoáy mạnh (cyclonic airflow) giúp:
- Tách rác lớn
- Giảm tải cho bộ lọc HEPA
- Kéo dài tuổi thọ bộ lọc 3–5 lần
- Cyclone và HEPA thường được kết hợp để đạt hiệu quả cao hơn 40% so với lọc thô truyền thống.
3. Lọc bụi ẩm (Wet Filtration) – hạn chế bụi thứ cấp
Nước phun sương (fogging) hoặc phun ướt (water mist) giúp:
- Giữ bụi bám xuống sàn
- Giảm phát tán bụi mịn
- Hỗ trợ chổi và bàn hút làm sạch sâu
Công nghệ này đặc biệt hiệu quả ở môi trường: Đường nhựa bụi, bãi đỗ xe, khu công nghiệp, khu đô thị nắng nóng...
Ứng dụng trong các dòng xe quét rác hiện đại – nổi bật với công nghệ cơ giới Dulevo (Ý)
Trong số các công nghệ làm sạch trên thị trường, Dulevo (Italy) là một trong những thương hiệu tiên phong khi phát triển hệ thống quét–hút cơ giới (Mechanical Suction System) – giải pháp giúp giảm bụi mịn vượt trội so với công nghệ quét truyền thống.
Cơ chế hoạt động nổi bật của Dulevo
Dulevo không dựa hoàn toàn vào lượng gió hút mạnh như các xe quét thông thường, mà kết hợp:
- Cơ chế “quét cơ giới” (Mechanical Sweeping): Hai chổi chính đưa rác và bụi vào ngay bàn chà trung tâm, hạn chế tối đa bụi bị bắn ngược lên không khí.
- Dòng khí hút áp lực thấp nhưng hiệu quả cao (Low Pressure Suction): Giảm bụi thứ cấp (re-emission) đồng thời tiết kiệm nhiên liệu.
- Bộ lọc bụi siêu mịn Gore® – tiêu chuẩn PM2.5 toàn cầu: Dulevo trang bị lọc Gore® H13 với hiệu suất 99,7% cho bụi từ 0,3 micron – công nghệ thường chỉ thấy ở thiết bị công nghiệp nặng và phòng sạch.
Nhờ đó, xe vận hành êm, ít bụi, phù hợp với môi trường đô thị yêu cầu tiêu chuẩn khí sạch cao.
Tại sao công nghệ lọc bụi siêu mịn là xu hướng tất yếu tại Việt Nam?
- Đô thị hoá nhanh → bụi mịn tăng cao: Các báo cáo môi trường gần đây đều cho thấy PM2.5 trung bình năm vượt tiêu chuẩn WHO.
- Thành phố yêu cầu chuẩn xanh (Green City): Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… bắt đầu triển khai quy định về xe vệ sinh tiết kiệm nhiên liệu – giảm bụi – giảm khí thải.
- Công nghệ giúp giảm chi phí bảo trì đường phố: Bụi mịn ít bám → giảm công quét sâu → giảm hư hại mặt đường.
Kết luận
Xe quét rác hiện đại không chỉ thu gom rác hữu hình, mà quan trọng hơn là kiểm soát bụi siêu mịn – yếu tố gây hại nhất cho sức khỏe và chất lượng không khí.
Nhờ các công nghệ tiên tiến như HEPA, Cyclone, lọc ẩm, đặc biệt là hệ thống quét–hút cơ giới của Dulevo, những dòng xe quét thế hệ mới giúp đô thị:
- Sạch sâu hơn
- Ít bụi thứ cấp hơn
- Vận hành tiết kiệm hơn
- Hướng tới tiêu chuẩn môi trường châu Âu
Đây chính là giải pháp tối ưu để nâng chất lượng vệ sinh và giảm ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn ở Việt Nam.